2025-03-29. TRASĄ NAJSTARSZYCH KAPLICZEK

Jeśli całkowicie zaufamy internetowi i popularnym mapom, możemy czasem zostać wprowadzeni w duży błąd. Dobrym tego przykładem jest kapliczka uznawana za najstarszą na Warmii. Tak akurat się składa, że w Dobrągu znajdują się dwie kapliczki rozlokowane w niewielkiej odległości od siebie. Skoro mniejszą i prostą w budowie zlokalizować nie jest łatwo, a większą i bardziej rozbudowaną można zauważyć z drogi oraz jest to Dobrąg, to nic innego nie przychodzi do głowy, jak przypisać jej miano najstarszej, opisując ją w ten sposób na mapach. Są jednak detale i pewniejsze źródła, które pomagają ustalić zupełnie inną rzeczywistość.

Głównym celem wycieczki było jedno z 12. warmińskich miast oraz poszukiwanie kapliczek zlokalizowanych między Olsztynem a Dobrągiem. Z wykorzystaniem dwóch pociągów start miał miejsce w Barczewie, a trasa przebiegała przez lasy i pola między jeziorami: Dobrąg, Pisz, Tumiańskie, Kierzlińskie, Kiermas oraz Orzyc.

Aby wydłużyć nieco trasę, ze stacji w Barczewie nie skierowałem się wprost do miasta, lecz postanowiłem udać się do dwóch kapliczek zlokalizowanych w Dobrągu. Po drodze zatrzymałem się przy czterech innych kapliczkach, w Barczewie i Ruszajnach oraz nad Wipsówką.

Warmińskie kapliczki pięknie wtapiają się w tereny leśne.

Pierwsza kapliczka w Dobrągu, dzięki wczesnej wiośnie widoczna jest z drogi, ale aby do niej dotrzeć, należy przedrzeć się przez pas drzew.

Jest to obiekt o nietypowej formie, złożony z dwóch części i wieńczy go chorągiewka z rokiem 1779. To właśnie ten element daje do myślenia, bo pewne fakty nie spinają się tutaj z niektórymi opisami. Za to w pobliżu znajduje się inna kapliczka i to ona uznawana jest za najstarszą na Warmii.

Kapliczka ta, oddalona o 150 m od tej większej, zlokalizowana jest na prywatnej posesji lub tuż przy niej, między czterema klonami. Chociaż jej prosta forma z dachem dwuspadowym typowa jest dla budowli stawianych od XVIII w., to pierwotnie kapliczka posiadała chorągiewkę z rokiem 1602.

Następna część wycieczki prowadzi przez odkryte pola do miejscowości Tumiany, położonej między jeziorami: Tumiańskim i Pisz. Znajdują się tu: XIX-wieczne dwór i kapliczka.

Po południowej stronie jeziora Pisz biegnie leśna ścieżka, którą jedzie się bardzo przyjemnie. Doprowadza ona do Kierzlin, gdzie w centrum znajdują się dwie kapliczki przydomowe.

Droga przez obręb Rejczuchy-Zalesie do Barczewa to również fragment usłany kapliczkami. Rozlokowane są one w równych odległościach ok. 600 m od siebie.

Najbardziej interesującą jest niepozorna kapliczka przy granicy Zalesia z Barczewem. W jej szczycie znajdują się dwie wmurowane tablice, jedna z inicjałami i rokiem budowy 1746, a druga informuje o renowacji obiektu w 1866 r.

Kolejne 1,5 godziny to czas spędzony w Barczewie. Kilka kapliczek i kościołów, mury miejskie, ratusz, synagoga, wieża ciśnień i cmentarze. Szczególnie pięknie o tej porze wygląda stary cmentarz katolicki z XIX i XX-wiecznymi nagrobkami, który dosłownie tonie w kwitnącej cebulicy syberyjskiej.

Dwa otwarte kościoły pozwalają zajrzeć do środka. Pierwszy z nich, pw. św. Andrzeja Apostoła, to gotycka bryła, wzniesiona z klasztorem franciszkanów, którą w późniejszym okresie odbudowano i przebudowano. Ślady zmian widoczne są w szczycie i ścianie północnej.

Bogate wnętrze wypełnione jest XVII i XVIII-wiecznym wyposażeniem.

Do drugiego kościoła, pw. św. Anny i św. Szczepana prowadzą trzy bramy.

Bryła powstała w XIV w., a rozbudowywano i przebudowywano ją od XVI do XVIII w.

We wnętrzu dominuje XIX-wieczne wyposażenie, ale są też akcenty wcześniejsze.

Do trzeciego, zamkniętego kościoła, który nie pełni już funkcji sakralnych, prowadzi boczna uliczka. Świątynia wraz z plebanią powstała w II poł. XIX w. dla ewangelików, a obecnie mieści się tam Skarbiec Kultury Europejskiej.

Przy ul. Kościuszki znajduje się dawna synagoga, a obecnie Galeria Sztuki. Budynek przechodzi remont i jest całkowicie zasłonięty plandekami oraz rusztowaniami.

W Barczewie zlokalizowany jest również Zakład Karny z więziennym, neogotyckim kościołem. Na Stawie Więziennym znajduje się dostępna dla mieszkańców i turystów wyspa, z której widoczna jest zabudowa miasta, dwa kościoły i ratusz.

W Barczewie udało się odnaleźć 6 kapliczek, a na najstarszą z nich wskazuje chorągiewka z rokiem 1607 umieszczona na obiekcie przy ul. Warmińskiej.

Przy ul. Warmińskiej znajdują się też: wieża ciśnień, ceglana kolumna z XVIII w. oraz cmentarz żydowski bez macew.

Następna zwiedzana miejscowość to Łęgajny, gdzie zlokalizowane są: kościół z kaplicą, budynek stacyjny i ceglany dwór z przełomu XIX i XX w. Nie odnajduję tu kapliczki.

Do Olsztyna prowadzi utwardzona droga przez las i odkryte pola, z nikłym ruchem samochodowym.

W Nikielkowie, a dokładnie w lesie, znajduje się cmentarz, na którym z trzech nagrobków, najbardziej okazałym jest należący do dawnego właściciela majątku w Nikielkowie- Leopolda von Hoverbecka, jego żony Leopoldine oraz córki Olgi.

Ostatni odcinek, przez miejscowości Zalbki, Myki i Wadąg, to kilka kapliczek i warmiński krajobraz.

Zobacz również:

• 2025-05-24. W Dolinie Pasłęki
• 2025-02-08. Z elbląskim PTTK na Warmię

• Powrót do poprzedniej strony

WARTO ZOBACZYĆ